Gary Cramblitt Natalie Koning

nat@switch.demon.nl

Vertaler In dit hoofdstuk van de documentatie worden de functies beschreven die &kword; toegankelijk maken voor gebruikers met een handicap. Sommige van deze functies zijn van toepassing op heel &kde; en worden ingesteld in &kcontrolcenter;. Sommige zijn van toepassing op alle &koffice;-componenten, en sommige zijn specifiek voor &kword;. tdeaccessibility Het merendeel van de functies die in dit hoofdstuk beschreven worden, komen beschikbaar wanneer de tdeaccessibility-module geïnstalleerd wordt. De tdeaccessibility-module maakt deel uit van het &kde;-project http://www.kde.org. Het tdeaccessibility-pakket is verkrijgbaar op &kde-ftp;, de ftp-site van het &kde;-project. Veel distributies bieden voorgecompileerde binaire pakketten op hun ftp-site aan. Kijk op de website van uw distributie voor meer informatie. U kunt meer informatie over &kde;-accessibility vinden op http://accessibility.kde.org/. Visuele handicaps &kword;is niet bruikbaar voor blinden. Hopelijk komt er een algemene schermlezer voor blinden beschikbaar in toekomstige versies van &kde;. Thema's Voor gebruikers met minder zicht of met een lichtallergie zijn er verscheidene functies beschikbaar in het &kcontrolcenter;, Uiterlijk & Thema'sThemabeheer, zoals kleurschema's met een groter contrast. Als u allergisch voor licht bent, zijn de thema's HighContrastDark of HighContrastLight misschien nuttig. Als u moeite hebt met het lezen van kleine letters of het onderscheiden van kleine pictogrammen, gebruik dan HighContrastDark-big of HighContrastLight-big, deze thema's maken de tekst, de knoppen en de pictogrammen groter. In hetzelfde dialoogvenster kunt u ook de achtergrond, de kleuren, het lettertype en de pictogrammen aanpassen. Er is ook een verzameling monochrome pictogrammen beschikbaar. Als u één van de Big-thema's kiest, kan het gebeuren dat sommige vensters te groot voor uw monitorscherm zijn. De aanschaf van een grotere monitor kan dit verhelpen. U kunt de delen van het venster die niet zichtbaar zijn naar het zichtbare gebied verplaatsen door de &Alt;-toets ingedrukt te houden terwijl u het venster met de &LMB; versleept. Als u moeite hebt met het werken met de muis, kunt u op &Alt;F3 drukken en in het systeemmenu Verplaatsen kiezen. Verplaats de vensters met de pijltoetsen en druk op &Esc; als het venster op de gewenste plaats staat. vergrootglas De tdeaccessibility-module bevat een toepassing om (gedeelten van) het scherm te vergroten: &kmagnifier;. Als deze toepassing geïnstalleerd is, kunt u deze opstarten via K-MenuHulpmiddelen Vergrootglas. Tekst-naar-Spraak TNS De tdeaccessibility-module bevat een Tekst-naar-Spraak-component, KTTS. Als KTTS geïnstalleerd is, kunt u &kword; instellen om de tekst onder de muiswijzer of de tekst van elk beeldelement dat de focus krijgt uit te spreken. Voordat u deze functie kunt gebruiken, moet u KTTS instellen. Zie Het handboek van KTTS voor details. Om de TNS-functie in &kword; in te schakelen, kiest u het menu Instellingen &kword; instellen.... Er verschijnt een dialoogvenster. Klik op TNS om de volgende instellingen te wijzigen: Beeldelement onder muiswijzer uitspreken Als deze optie ingeschakeld is, spreekt &kword; de tekst op een beeldelement uit zodra de muiswijzer zich op het element bevindt. Beeldelement met focus uitspreken Als deze optie ingeschakeld is, spreekt &kword; de tekst op een beeldelement uit zodra het de focus krijgt. Tekstballonnen uitspreken Als deze optie ingeschakeld is, spreekt &kword;, naast de tekst op het beeldelement, ook de tekst van de tekstballonnen uit. Wat is dit?-tekst uitspreken Als deze optie ingeschakeld is, spreekt &kword;, naast de tekst op het beeldelement, ook de tekst van de Wat is dit?-tekst uit. Zeg of dit uitgeschakeld is Als deze optie ingeschakeld is, zegt &kword; "uitgeschakeld" als het beeldelement niet beschikbaar is. Keuzetoetsen uitspreken Als deze optie ingeschakeld is, spreekt &kword;, naast de tekst op het beeldelement, ook de bijbehorende keuzetoets uit. Keuzetoetsen zijn de onderstreepte letters in het beeldelement. In het hoofdmenu (menu "Bestand") bijvoorbeeld, is in het item Afsluiten de "f" onderstreept. U kunt dit menu-item kiezen door op F te drukken. Om de keuzetoets te laten uitspreken, markeert u deze optie en vult u het woord dat aan de keuzetoets moet voorafgaan in het tekstvak Voorafgegaan door het woord in. In het voorbeeld hierboven spreekt &kword; de tekst "Keuzetoets F" uit. Opvraaginterval Deze optie bepaalt hoe vaak &kword; controleert of het beeldelement onder de muiswijzer veranderd is en of er een ander beeldelement de focus heeft gekregen. In het algemeen hoeft u de standaardinstelling niet te wijzigen. Als de optie TNS niet in dit dialoogvenster beschikbaar is, is de KTTS-component niet op uw systeem geïnstalleerd. Niet alle beeldelementen worden uitgesproken, de items op de hoofdmenubalk worden bijvoorbeeld niet uitgesproken. De tekst van het &kword;-document wordt ook niet uitgesproken, maar in kunt u een methode vinden om het document uit te laten spreken. Motorische handicaps Werken zonder muis Als u een muis kunt bedienen, maar moeite hebt met het klikken, kan de toepassing KMouseTool nuttig zijn. U kunt deze toepassing starten via K-MenuHulpmiddelen KMouseTool. XAccess Plakkende toetsen Langzame toetsen Stuiterende toetsen Het &kcontrolcenter; biedt verscheidene toetsenbordfuncties die samen "XAccess" genoemd worden. Hierbij inbegrepen zijn: Plakkende toetsen Deze functie maakt het mogelijk om meta-toetsen zoals &Alt;, &Ctrl;, en &Shift; te gebruiken zonder de toetsen ingedrukt te moeten houden. Dit is nuttig wanneer u het toetsenbord met één vinger of met één hand moet gebruiken. Als "Plakkende toetsen" ingeschakeld is, drukt u op een &Alt;-, &Ctrl;-, of &Shift;-toets en laat u deze weer los, daarna drukt u op een andere toets. Het resultaat is hetzelfde als wanneer beide toetsen tegelijk ingedrukt worden. Druk nogmaals op de &Alt;-, &Ctrl;-, of &Shift;-toets on de plakkende toets uit te schakelen. U kunt deze functie activeren via K-Menu &kcontrolcenter; Regio & toegankelijkheid Toegankelijkheid Modificatietoetsen. Langzame toetsen Deze functie is nuttig als u last hebt van trillende handen of als u moeite hebt met het indrukken van de juiste toets. Deze functie voorkomt onbedoelde toetsaanslagen omdat een toets gedurende een bepaalde tijd ingedrukt moet zijn voordat de toets geaccepteerd wordt. U kunt deze functie activeren via K-Menu &kcontrolcenter; Regio & toegankelijkheidToegankelijkheid Toetsenbordfilters. Stuiterende toetsen Deze functie is ook nuttig als u trillende handen hebt. Onbedoelde herhaalde toetsaanslagen worden voorkomen doordat gedurende een bepaalde tijd andere toetsaanslagen niet geaccepteerd worden. U kunt deze functie activeren via K-Menu&kcontrolcenter; Regio & toegankelijkheid ToegankelijkheidToetsenbordfilters. Muisemulatie Met behulp van "Muisemulatie" kunt u de muiswijzer verplaatsen en klikken door het toetsenbord te gebruiken. Druk op &Alt;F12 om deze functie te activeren. Gebruik de pijltoetsen om de muiswijzer naar de gewenste positie te verplaatsen en druk op de spatiebalk om te "klikken". Helaas kunt u "Muisemulatie" nog niet gebruiken om met de &RMB; te klikken of om de muis te verslepen. Muisnavigatie Met behulp van deze functie kunt u de muis emuleren door het numerieke toetsenblok van het toetsenbord te gebruiken. U kunt deze functie activeren via K-Menu &kcontrolcenter; Randapparaten Muis Muisnavigatie. Markeer het keuzevakje Muis met toetsenbord verplaatsen (met num. blok). Wanneer u dit gedaan hebt, komen de andere opties beschikbaar en kunt u deze desgewenst verder aanpassen. De toetsen op het numerieke toetsenblok verplaatsen de muiswijzer in de richting die u zou verwachten. U kunt de muiswijzer zowel diagonaal als horizontaal en verticaal verplaatsen. De 5 emuleert een klik met de &LMB;. U kunt de knop die geëmuleeerd wordt wijzigen door op één van de volgende toetsen te drukken: / (emuleert de &LMB;), * (de middelste muisknop) en - (de &RMB;). De + emuleert een dubbelklik met de geselecteerde muisknop. U kunt de 0 gebruiken om de geselecteerde muisknop ingedrukt te houden (om gemakkelijk te kunnen slepen), en daarna de . om de muisknop weer los te laten. &kword; heeft een aantal sneltoetsen die nuttig kunnen zijn voor mensen die de muis niet kunnen bedienen. Zie voor details. Bovendien kunnen de volgende tips nuttig zijn: Verscheidene functies die in het documentpaneel alleen met de muis uitgevoerd kunnen worden, kunnen in het paneel Documentstructuur met het toetsenbord worden uitgevoerd. Zie . U kunt van het document naar Documentstructuur overschakelen door op &Alt;1 te drukken. U kunt terugschakelen naar het document door op &Alt;2 te drukken. Gebruik de Menu-toets om het contextmenu te openen. Op de meeste toetsenborden bevindt de Menu-toets zich aan de rechterkant tussen de &Windows;-toets en de &Ctrl;-toets in. Er staat een afbeelding van een menu op. Wanneer u een nieuw frame in het document invoegt, kunt u het frame direct op de positie van de tekstcursor plaatsen in plaats van het met de muis te verplaatsen. Druk op &Enter; wanneer het draadkruis verschijnt. U kunt de grootte van het nieuwe frame veranderen door de getallen in het dialoogvenster Tekstframes met elkaar verbinden te wijzigen. Zie voor details. Om de eigenschappen van een frame te wijzigen of om een frame te verwijderen moet u het eerst selecteren. Om dit zonder muis te doen, plaatst u de tekstcursor ergens in het frame en kies dan Bewerken Frame selecteren op de menubalk. Een andere methode is: druk op &Alt;1 om de focus naar de Documentstructuur te verplaatsen, scroll naar het gewenste frame, druk op de Menu-toets om het contextmenu te openen en kies Eigenschappen of Frame verwijderen. In het document kunt u de pijltoetsen niet gebruiken om de tekstcursor in een frame te plaatsen. Om de tekstcursor in het frame te plaatsen drukt u op &Alt;1 om de focus naar de Documentstructuur te verplaatsen, scroll dan naar het gewenste frame, druk op de Menu-toets om het contextmenu te openen en kies Tekst bewerken U kunt de balk tussen de Documentstructuur en het document verplaatsen door op F8 te drukken. Er verschijnt een pictogram op de balk. Gebruik de pijltoetsen om de balk naar links of rechts te verplaatsen. Druk nogmaals op F8 of op &Esc; wanneer u tevreden over de positie bent. Gewoonlijk kunt u in elke toepassing en &Shift; gebruiken om de focus van het ene beeldelement naar het andere te verplaatsen. Wanneer u in &kword; op de drukt, wordt de focus niet verplaatst, maar wordt er een tabstop in het document ingevoegd. U kunt elk beeldelement de focus geven door op &Alt;F8 te drukken. Er wordt een vierkantje met een letter erin op elk beeldelement, dat de focus kan krijgen, geplaatst. Druk op een lettertoets om de focus naar het overeenkomstige beeldelement te verplaatsen. Druk nogmaals op &Alt;F8 of op &Esc; wanneer u de focus niet meer wilt verplaatsen.